Беларускае кнігадрукаванне XIX - пачатку ХХ стагоддзя: характэрныя асаблівасці

Abstract

У артыкуле абазначана непасрэдная залежнасць працэсу фарміравання нарматыўнай пісьмовай мовы ад стану нацыянальнага кнігадрукавання. Ахарактарызавана выключная значнасць перыяду ХІХ – пачатку ХХ ст. у гісторыі беларускага друку і беларускай літаратурнай мовы. Прааналізаваны адметныя асаблівасці беларускага кнігавыдавецкага працэсу ўказанага перыяду. Апісаны знешнія ўмовы развіцця беларускага друку ХІХ – пачатку ХХ ст., у прыватнасці па розных крыніцах выяўлены цыркуляры і цэнзурныя распараджэнні, якія ўскладнялі выхад у свет беларускіх кніг. Устаноўлена сувязь выдавецкай актыўнасці з асноўнымі вехамі грамадска-палітычнай гісторыі беларускага народа і вызначаны этапы развіцця беларускага кнігадруку ХІХ – пачатку ХХ ст. Паказана інтэнсіўнасць беларускага выдавецкага працэсу ў абазначаны час, у тым ліку на фоне кнігавыдання на іншых мовах. Названы асноўныя цэнтры беларускага кнігадрукавання ў гэты перыяд (Пецярбург, Вільня, Мінск) і ацэнены іх уклад у беларускае кнігавыданне. Акрэслена спецыфіка графічнага афармлення беларускіх кніг ХІХ – пачатку ХХ ст., якая заключалася ў паралельным выкарыстанні двух шрыфтоў (лацінскага і кірыліцкага), абгрунтаваны прычыны графічнай дваістасці і гістарычных змен у суадносінах шрыфтоў. Зроблены вывад, што факт функцыянавання мовы ў літаратурна апрацаваным выглядзе быў адным з важнейшых і мацнейшых стымулаў станаўлення беларускай нацыянальнай мовы.