Пытанні нацыянальнай адукацыі ў грамадска-педагагічным руху Беларусі (канец ХІХ – пачатак ХХ ст.)

Abstract

У артыкуле разглядаюцца пытанні развіцця нацыянальнай адукацыі ў грамадска-педагагічным руху Беларусі ў канцы ХІХ – пачатку ХХ ст. На фоне кансерватыўнай адукацыйнай палітыкі царскага ўрада, накіраванай на русіфікацыю краю, прагрэсіўная грамадскасць, дзеячы асветы, педагогі-навукоўцы, настаўнікі-практыкі разглядалі неабходнасць школьнага нацыянальнага будаўніцтва ва ўмовах дэмакратычнага развіцця краіны як важны накірунак рэфармавання народнай асветы. Прыводзяцца погляды прагрэсіўных педагогаў, літаратараў, публіцыстаў, настаўнікаў, якія адстойвалі ідэі не толькі ўвядзення ўсеагульнай пачатковай адукацыі на ўсёй тэрыторыі Расійскай імперыі, але і падкрэслівалі неабходнасць стварэння сістэмы адукацыі, якая б улічвала мясцовыя нацыянальна-культурныя традыцыі і вялася на роднай мове. Паказана адлюстраванне дадзенай праблемы на старонках перыядычнага педагагічнага руху, а таксама ў беларускай газеце «Наша ніва», вызначана роля настаўнікаў у фарміраванні нацыянальнай свядомасці дзяцей беларусаў. Падкрэсліваецца, што многія часопісы дэманстравалі выхад за межы традыцыйных педагагічных праблем выхавання і методыкі выкладання, выконвалі важную сацыяльную ролю ў арганізацыі і інтэграцыі разрозненага грамадска-педагагічнага руху. Разам з тым канцэпцыя беларускай нацыянальнай школы магла атрымаць сваю рэалізацыю толькі ў новых дэмакратычных умовах на аснове перагляду каштоўнасных і якасных падыходаў ў галіне народнай адукацыі