Асноўныя напрамкі лінгвістычнага вывучэння афарызма

Abstract

Вызначэнне аспектаў лінгвістычнага вывучэння афарызма адыгрывае важнейшую ролю ў развіцці афарыстыкі як асобнага адгалінавання мовазнаўчых ведаў. У артыкуле прадстаўлены агляд развіцця і сучаснай парадыгмы даследаванняў афарызма як маўленчага твора і як моўнай адзінкі на працягу апошніх ста гадоў. Мэта даследавання – акрэсліць асноўныя напрамкі лінгвістычнага вывучэння афарызма ў другой палове ХХ – пачатку ХХІ ст. (на матэрыяле больш за 2000 навуковых прац, якія пабачылі свет у гэты перыяд і якія прысвечаны апісанню афарызма на розных мовах). У выніку даследавання ўстаноўлена, што на мовазнаўчае разуменне афарызма аказалі моцны ўплыў сфармаваныя раней нелінгвістычныя падыходы да яго вывучэння: літаратуразнаўчы і фалькларыстычны. Такі ўплыў паспрыяў развіццю двух найбольш традыцыйных напрамкаў мовазнаўчага вывучэння афарызма як літаратурнага твора і як фальклорнага тэксту. З сярэдзіны ХХ ст. і да сённяшняга часу развіваюцца тры асноўныя напрамкі мовазнаўчага вывучэння афарызма: фразеалагічны, парэміялагічны, лінгвакраіназнаўчы. Паралельна развіваецца яшчэ адзін – семантычны напрамак вывучэння афарызма як спецыфічнага паводле зместу выказвання. У сучасным мовазнаўстве (з 1990-х гг.) развіваецца яшчэ некалькі напрамкаў вывучэння афарызма: лінгвастылістычны; лінгватэксталагічны; ідыястылістычны; лінгвадыдактычны; структурны; лінгвасеміятычны; лінгва-прагматычны; лінгвакультуралагічны; псіхалінгвістычны. На пачатку ХХІ ст. пачалі з’яўляцца комплексныя апісанні афарызмаў адной мовы (беларускай, рускай, украінскай). Акрамя гэтага, даволі актыўна развіваюцца на матэрыяле розных моў асобныя рознааспектныя даследаванні структуры, семантыкі, функцый афарызма як моўнай і маўленчай адзінкі. Вывучэнне моўнай прыроды афарызма з’яўляецца вельмі стракатым і метадалагічна неакрэсленым