Рамантычныя кампаненты ў структуры твораў Уладзіміра Караткевіча

Abstract

Аб’ектам даследавання з’яўляюцца рамачныя кампаненты літаратурнага твора і іх функцыі. Гэтыя кампаненты выкарыстоўваюцца для размежавання віртуальнага мастацкага свету літаратурнага твора і рэчаіснасці. Яны з’яўляюцца найважнейшым сродкам выяўлення пазіцыі аўтара і яго адносін да герояў. Да ліку рамачных кампанетаў адносяцца імя аўтара, назва твора, падзагаловак, прысвячэнне, эпіграф, прадмова і пасляслоўе, каментарыі аўтара. Аўтар артыкула адносіць да рамачных кампанентаў таксама лірычныя адступленні ў эпічных творах. Значэнне кожнага рамачнага кампанента выяўляецца пры іх супастаўленні з іншымі рамачнымі кампанентамі і агульнай структурай літаратурнага твора. У артыкуле разглядаецца спецыфіка рамачнага афармлення твораў выдатнага беларускага пісьменніка Караткевіча У. У цэнтры ўвагі знаходзіцца яго гістарычны раман «Хрыстос прызямліўся ў Гародні». Гэты твор вызначаецца вялікай колькасцю эпіграфаў, якія выкарыстоўвае аўтар. Змест і крыніцы паходжання эпіграфаў да раздзелаў рамана самыя разнастайныя. Эпіграфы дапамагаюць чытачу адчуць гістарычны каларыт эпохі. Яны пэўным чынам звязаны з тэматыкай рамана і яго частак і садзейнічаюць больш глыбокаіму разуменню асноўнага тэксту. У сваіх творах У. Караткевіч шырока выкарыстоўвае і іншыя рамачныя кампаненты. У рамане «Хрыстос прызямліўся ў Гародні» шмат устаўных фрагментаў, якія можна вызначыць як своеасаблівыя тэксты ў тэксце. Рамачныя кампаненты ў творах У. Караткевіча садзейнічаюць ускладненню структуры тэксту, раскрыццю дадатковых сэнсаў і падтэкстаў.