«Карціна свету»: пытанні тыпалогіі ў лінгвістычных даследаваннях

Abstract

Адным з фундаментальных паняццяў сучаснай філалогіі, якое выражае спецыфіку чалавека і яго быцця, яго ўзаемаадносіны са светам і важнейшыя ўмовы існавання ў свеце, з’яўляецца моўная карціна свету. На сённяшнім этапе развіцця лінгвістыкі гаворыцца пра шматлікасць карцін свету: навуковая, наіўная, моўная карціна свету нацыянальнай мовы (нацыянальная моўная карціна свету), моўная карціна свету асобнага чалавека, фразеалагічная, этнічная, дыялектная моўная карціна свету, савецкая ідэалагічная карціна свету і інш. Артыкул прысвечаны аналізу ўніверсальных прыкмет, уласцівых любой карціне свету. У ім робіцца спроба асэнсавання своеасаблівасці моўнай карціны свету як спосабу паказу рэчаіснасці; падаецца паняцце рэгіянальнай моўнай карціны свету. Пад рэгіянальнай моўнай карцінай свету разумеецца гістарычна сфармаваная ў паўсядзённай свядомасці моўнага калектыву пэўнага рэгіёна і адлюстраваная ў мове сукупнасць уяўленняў пра свет, якія склаліся як вынік моўнай, маўленча-разумовай дзейнасці многіх пакаленняў людзей, а таксама адлюстраваныя ў мове асаблівасці нацыянальнага характару і менталітэту. У артыкуле вызначаецца Брэсцка-Пінскае Палессе як адметны моўны рэгіён, які характарызуецца самабытнасцю мовы, культуры і гісторыі. Названыя асаблівасці знайшлі сваё адлюстраванне ў моўных адзінках (безэквівалентнай лексіцы, мікратапонімах, мянушках і інш.).